Które obszary budynków szczególnie potrzebują ochrony przeciwpożarowej? Praktyczny przewodnik dla zarządców i właścicieli.

Zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpożarowego to jeden z elementów odpowiedzialnego zarządzania budynkiem. W przypadku budynków komercyjnych, takich jak biura, galerie handlowe, szpitale, szkoły czy hotele, ich właściciele oraz zarządcy zobowiązani są przez przepisy prawa budowlanego, do posiadania sprawnych systemów przeciwpożarowych. Ich funkcją jest nie tylko podniesienie poziomu bezpieczeństwa, ale również minimalizacja strat materialnych, w razie wystąpienia pożaru.

Zapraszamy do zapoznania się z listą najczęstszych powodów i miejsc powstawania pożarów w budynkach o charakterze komercyjnym oraz skutecznych sposobów jak sobie z nimi radzić. Zwracamy również szczególną uwagę na aspekt rozprzestrzeniania się pożaru oraz rolę jak najwcześniejszej detekcji zagrożenia.

Zagrożenia pożarowe w budynkach komercyjnych

Zagrożenie pożarowe w budynkach komercyjnych i użyteczności publicznej wynikają w głównej mierze z zaniedbań w eksploatacji i konserwacji instalacji budynkowych. Często również z uwagi na obecność przestrzeni, które same w sobie wprowadzają takie ryzyko.

Jakie są najczęstsze przyczyny pożarów w budynkach komercyjnych?

• zwarcia w instalacjach elektrycznych,
• nieprawidłowe użytkowanie urządzeń grzewczych i elektrycznych,
• awarie urządzeń klimatyzacji i systemów HVAC,
• używanie otwartego ognia,
• przeciążenia obwodów,
• palenie tytoniu,
• czynnik ludzki.

Wśród miejsc najbardziej zagrożonych ryzykiem pożaru możemy wymienić:

• pomieszczenia techniczne,
• serwerownie,
• garaże podziemne,
• stacje ładowania,
• kuchnie przy lokalach gastronomicznych.

Zarządcy i właściciele budynków powinni zwrócić szczególną uwagę na te miejsca i regularnie monitorować stan instalacji elektrycznych, wentylacji oraz systemów HVAC. Warto również zapoznać użytkowników budynku z zasadami bezpieczeństwa, działaniem systemów przeciwpożarowych oraz postępowaniem w razie pożaru. Szczegółowe informacje o tym dlaczego poszczególne instalacje i miejsca znalazły się na liście ryzyk oraz jak je chronić, omawiamy w rozdziale „Jakie elementy infrastruktury budynkowej są krytyczne pod kątem zagrożenia pożarowego?”

Aby skutecznie przeciwdziałać zagrożeniom, należy wiedzieć, w jaki sposób powstaje i rozprzestrzenia się pożar oraz zrozumieć jak istotną rolę pełnią systemy wczesnego wykrywania.

Jak rozprzestrzenia się pożar w budynku?

Pożar to dynamiczne zjawisko, choć zazwyczaj zaczyna się niewinnie. Jego przebieg może zależeć od wielu czynników, w tym konstrukcji obiektu, użytych materiałów wykończeniowych, zastosowanych systemów przeciwpożarowych. Proces rozprzestrzenia się pożaru możemy podzielić na następujące etapy:

Zarzewie pożaru

Pożar zaczyna się od zapłonu – w przypadku budynków komercyjnych może to być m.in. zwarcie elektryczne, awaria urządzeń grzewczych czy chłodzących. W tym momencie możemy już zaobserwować dym i mały ogień. Nim jednak powstanie zapłon, często pojawiają się symptomy np. punktowy wzrost temperatury przewodów, połączeń czy zmiana charakterystyki pracy urządzeń. To już na tym etapie warto powiązać je z potencjalnym zagrożeniem pożarowym. Moment, w który obserwujemy niewielki dym czy mały ogień, to czas, w którym na pewno powinniśmy już wiedzieć o pożarze oraz podjąć skuteczne działania w celu zażegnania ognia.

Z pomocą przychodzą systemy wczesnej detekcji pożaru – dymu, ciepła, ognia, które wykrywają niepokojące zmiany w pomieszczeniach, urządzeniach, instalacjach oraz sygnalizują je.

Rozprzestrzenianie się ognia

Podczas rozprzestrzeniania się ognia wzrasta temperatura otoczenia, a ogień przedostaje się na wszystkie materiały, urządzenia i konstrukcje będące w pobliżu. Dodatkowo dym wypełnia stopniowo kolejne pomieszczenia i utrudnia poruszanie się po nich. Na tym etapie dużą rolę odgrywają bariery ognioodporne, które ograniczają szybkie rozprzestrzenianie się pożaru.

Kiedy w budynku znajdują się systemy wczesnej detekcji pożaru, użytkownicy budynku mają szansę na ewakuację w bezpieczniejszych warunkach oraz na szybką reakcję i zduszenie pożaru w zarodku. Dzięki systemom wczesnego wykrywania i powiadamiania o wzroście temperatury w pomieszczeniu, obecności dymu czy ognia w powietrzu, możemy zareagować w odpowiedni sposób i odpowiednio szybko, dzięki czemu użytkownicy budynku mogą pozostać bez szwanku na zdrowiu, a infrastrukturę budynkową obejmą mniejsze szkody materialne.

Jakie elementy infrastruktury budynkowej są krytyczne pod kątem zagrożenia pożarowego?

W budynkach komercyjnych możemy wyróżnić elementy infrastruktury, które wymagają szczególnej ochrony przeciwpożarowej. Zarządcy i właściciele budynków powinni zwrócić szczególną uwagę na te elementy infrastruktury:

• Wentylacja, klimatyzacja i systemy HVAC, szczególnie z funkcją rekuperacji są doskonałymi kanałami do rozprzestrzeniania się dymu i ognia ze względu na swoją budowę. Rekuperatory mogą z powodzeniem transportować toksyczne substancje na duże odległości – w krótkim czasie. Rozprzestrzenianiu się pożaru sprzyja także zalegający kurz i tłuszcz w kanałach, który może się zapalić.Ochrona tego obszaru wymaga zastosowania dedykowanych zabezpieczeń przeciwpożarowych, np. klap przeciwpożarowych, które zamykają kanały w przypadku pożaru, a także systemy detekcji dymu i ciepła, które zintegrowane są z systemami HVAC. Wczesna detekcja pożaru pozwala w tym przypadku na szybkie uruchomienie procedur i urządzeń przeciwpożarowych, w tym odcięcie obiegu powietrza, co pozwala na minimalizacje ryzyka szybkiego rozprzestrzeniania się pożaru na inne pomieszczenia w budynku. Regularne czyszczenie i konserwacja systemów wentylacyjnych oraz stosowanie materiałów ognioodpornych dodatkowo zwiększają bezpieczeństwo i ograniczają ryzyko zapłonu.
• Przestrzenie w podwieszanym suficie i pod podłogą podniesioną, szczególnie z poprowadzonymi instalacjami elektrycznymi. Przestrzenie techniczne pod podłogami podniesionymi oraz sufitami podwieszanymi są wykorzystywane jako miejsce prowadzenia instalacji elektrycznych, wentylacyjnych czy światłowodowych. Są szczególnie zagrożone ryzykiem wystąpienia pożaru ze względu na nagromadzenie okablowania, kurzu oraz trudność w dostępie i regularnej konserwacji.Ochrona takich obszarów wymaga stosowania dedykowanych systemów detekcji, np. czujników ciepła i dymu oraz regularnych przeglądów i konserwacji instalacji. Duże znaczenie ma także właściwe zabezpieczenie przewodów, stosowanie materiałów ognioodpornych, jak również dbanie o czystość, aby zminimalizować ryzyko wstąpienia pożaru.Więcej na temat zabezpieczeń przeciwpożarowych w tego typu przestrzeniach piszemy w tym artykule.
• Pomieszczenia techniczne, kotłownie i rozdzielnie elektryczne są przestrzeniami, w których znajdują się urządzenia grzewcze różnego typu: piece, kotły jak również pompy i ich osprzęt, w większości elektroniczny. W pomieszczeniach tych, często znajdują się również materiały łatwopalne oraz może być składowane paliwo stałe, takie jak węgiel czy drewno. Kotłownie gazowe, narażone są na rozszczelnienie instalacji, co w połączeniu z iskrą elektryczną może spowodować wybuch i zapalenie się otoczenia. Trudne warunki wzmagane są przez wysoką temperaturę.Ochrona tego obszaru wymaga stosowania odpowiednich systemów wczesnej detekcji ciepła oraz dymu, które na bieżąco monitorują pomieszczenie i są odporne na warunki tam panujące. Kluczowe jest również regularne serwisowanie urządzeń i przewodów oraz zapewnienie odpowiedniej wentylacji i porządku w pomieszczeniach technicznych.
• Instalacje fotowoltaiczne i magazyny energii są szczególnie narażone na ryzyko wystąpienia pożaru ze względu na ryzyko zwarć, wyładowań elektrycznych oraz uszkodzeń spowodowanych przez osoby trzecie lub zwierzęta. Szczególnie ważne jest stałe monitorowanie instalacji fotowoltaicznych oraz regularna konserwacja urządzeń.Ochrona tego typu instalacji wymaga ciągłego monitorowania nawet najmniejszych zmian temperatury czy powietrza, poprzez systemy wczesnej detekcji pożaru. Zalecane jest również stosowanie zabezpieczeń przepięciowych i odcinających.Więcej na temat ochrony instalacji fotowoltaicznych przed pożarem piszemy w tym artykule.
• Serwerownie i instalacje zasilania awaryjnego. Są to krytyczne miejsca w budynkach, w których nieustannie pracuje sprzęt elektroniczny. Tak, jak w przypadku pomieszczeń technicznych czy rozdzielni elektrycznych są one narażone na przegrzanie, zwarcia czy awarię sprzętu. Z tego powodu w serwerowniach istnieje wysokie ryzyko wystąpienia pożaru i zalecane jest stałe monitorowanie takich pomieszczeń.Ochrona tego typu obszarów wymaga stosowania systemów detekcji pożaru o wysokiej czułości, np. systemy aspiracyjne, które są bezpieczne dla sprzętu znajdującego się w takich pomieszczeniach. Zalecana jest również regularna kontrola instalacji elektrycznych i wentylacyjnych oraz utrzymywanie stałej temperatury, w celu minimalizacji ryzyka wystąpienia pożaru.
• Klatki schodowe i szyby windowe oraz maszynownie. Są to drogi, które służą do ewakuacji, ale jednocześnie to idealne miejsca na szybkie rozprzestrzenianie się dymu i ognia. Szyby windowe, ze względu na swoją budowę działają podobnie, jak kominy, a klatki schodowe – wąskie i długie, tworzą kanały. Istotne jest zastosowanie zapór przeciwpożarowych między kondygnacjami budynków.Ochrona tego typu obszarów wymaga zastosowania systemów wczesnej detekcji dymu oraz ciepła, instalacji klap oddymiających oraz sprawnych systemów wentylacyjnych. Kluczowe jest również odpowiednie utrzymanie klatek schodowych jako dróg ewakuacyjnych, wolnych od przeszkód i materiałów łatwopalnych.
• Garaże podziemne, strefy parkingowe i stacje ładowania pojazdów elektrycznych. Obecnie pojazdy mogą być przyczynkiem pożarów w miejscach takich jak garaże podziemne. W połączeniu ze stacjami ładowania stanowią realne zagrożenie. Garaże podziemne to rozległe, częściowo zamknięte przestrzenie, w których trudno opanować pożar. Dodatkowo nagromadzenie pojazdów sprzyja szybszemu rozprzestrzenianiu się ognia i dymu.Ochrona tego typu obszarów wymaga stosowania systemów wczesnej detekcji pożarów, takich jak np. czujniki dymu i ciepła. Istotne jest również zadbanie o odpowiednią wentylację oraz stałe monitorowanie stacji ładowania pod kątem przegrzewania się.
• Pomieszczenia archiwów dokumentów. Archiwa zarówno z dokumentami papierowymi, jak i elektronicznymi są szczególnie narażone na ryzyko wystąpienia pożaru ze względu na przechowywane materiały. Papier jako materiał łatwopalny sprzyja rozprzestrzenianiu się ognia, a brak odpowiedniej wentylacji nie pozwala na szybkie opanowanie pożaru.Ochrona tego typu obszarów wymaga stosowania systemów wczesnej detekcji pożaru, np. dymu czy ciepła i oraz systemów gaszenia, które zminimalizują ryzyko uszkodzenia dokumentów. Ważne jest również, aby regularnie przeprowadzać przeglądy instalacji elektrycznych w archiwach.
• Kuchnie gastronomiczne, jeżeli znajdują się w budynku. Kuchnie gastronomiczne, szczególnie w budynkach komercyjnych są krytycznym elementem infrastruktury, jeśli chodzi o zagrożenie pożarowe. W budynkach biurowych, gdzie mamy zwykle do czynienia z wieloma aneksami kuchennymi na różnych piętrach, ryzyko pożarowe może wynikać z ciągłego, nieprzerwanego używania sprzętu elektrycznego, np. czajników, kuchenek mikrofalowych czy ekspresów do kawy, które bez odpowiedniej konserwacji mogą stać się źródłem pożaru. Dodatkowo, przy braku odpowiednich zabezpieczeń, zanieczyszczenia, jak tłuszcz czy pyły gromadzące się w wentylacji, zwiększają ryzyko zapłonu.W budynkach, w których znajdują się lokale gastronomiczne z dużymi, specjalistycznymi kuchniami zagrożenie pożarowe jest jeszcze większe. Jest to skutek intensywnego gotowania, pracy wielu urządzeń o wysokiej mocy jednocześnie oraz obecności substancji łatwopalnych. Kluczowym czynnikiem jest zaopatrzenie kuchni w profesjonalne systemy wentylacji z filtrami tłuszczowymi oraz regularna konserwacja systemów odprowadzających. W takich miejscach niezbędne są również systemy detekcji i gaszenia pożaru dedykowane do kuchni gastronomicznych, które mogą skutecznie zminimalizować skutki pożaru.
• Systemy automatyki budynkowej. Systemy automatyki sterują wieloma urządzeniami i układami w budynkach, m.in. klimatyzacją, oświetleniem, monitoringiem. W tego typu pomieszczeniach ryzyko zagrożenia pożarem wzrasta ze względu na możliwość awarii urządzeń, wystąpienia zwarć i iskrzenia.Ochrona tego typu obszarów wymaga regularnej konserwacji instalacji elektrycznych oraz stosowania czujników dymu i ciepła. Ważnym elementem jest również zintegrowanie systemów automatyki z systemami detekcji pożaru, aby zapewnić szybką reakcję na niebezpieczeństwo.

Elementy infrastruktury budynkowej, takie jak wentylacja, klimatyzacja i systemy HVAC, przestrzenie w podwieszanym suficie i pod podłogą podniesioną, pomieszczenia techniczne czy serwerownie wymagają szczególnej uwagi w kontekście bezpieczeństwa pożarowego. Każda z tych przestrzeni, jeśli nie zostanie odpowiednio zabezpieczona i regularnie konserwowana może przyczynić się do wystąpienia pożaru. Dlatego kluczowe jest stosowanie nowoczesnych systemów detekcji, odpowiednich materiałów budowlanych i regularne przeglądy techniczne, aby skutecznie minimalizować ryzyko pożaru i zapewnić bezpieczeństwo użytkownikom budynku.

Przegląd dostępnych systemów detekcji

Systemy detekcji pożaru możemy podzielić m.in. ze względu na miejsce zastosowania, technologię działania, specyfikę zabezpieczanych pomieszczeń. Dzięki nim wykrywanie pożarów staje się bardziej precyzyjne, a czas reakcji na jego skutki znacznie szybszy.

W Quality07 oferujemy systemy detekcji pożaru, szczególnie sprawdzające się w pracy w budynkach komercyjnych i użyteczności publicznej.

Systemy punktowej detekcji dymu

Są często stosowanym systemem przeciwpożarowym w budynkach użyteczności publicznej. Wykrywają wczesne ogniska dymu, na zasadzie zmian w świetle lasera.

Systemy liniowej detekcji dymu

Liniowe czujki detekcji dymu świetnie sprawdzają się w monitorowaniu dużych przestrzeni. Charakteryzują się dużym zasięgiem i skutecznością.

Zasysające systemy dymu

Wykorzystują sieć rurek, które analizują skład powietrza. Znajdują zastosowanie np. w serwerowniach czy archiwach, gdzie wczesne wykrycie pożaru ma szczególnie duże znaczenie.

Systemy detekcji ciepła

Detektory ciepła monitorują zmiany temperatury otoczenia. Dobrze sprawdzają się w pomieszczeniach wilgotnych, trudno dostępnych, silnie zapylonych lub zadymionych.

Wybór odpowiednich systemów detekcji pożaru zależy w dużej mierze od charakteru i specyfiki użytkowania budynku. Systemy te dopasowujemy pod względem charakterystyki pomieszczeń i ich przeznaczenia, stopnia ryzyka wystąpienia pożaru czy strefy budynku.

W budynkach komercyjnych, takich jak centra handlowe, obiekty użyteczności publicznej czy obiekty biurowe możemy łączyć różne systemy. Dzięki temu możliwe jest dostosowanie odpowiednich zabezpieczeń do danej strefy budynku, np. w serwerowniach stosujemy systemy detekcji gazu i ciepła, w kuchniach – czujniki temperatury.

Zintegrowany system detekcji pożaru pozwala na koordynację działania różnych technologii, co zapewnia szybkie i skuteczne reagowanie w sytuacji zagrożenia. Ich skuteczne wdrożenie wymaga odpowiedzialnego podejścia do bezpieczeństwa użytkowników budynku.

Dlaczego instalacje przeciwpożarowe w budynkach komercyjnych są istotnym elementem bezpieczeństwa?

Ochrona przeciwpożarowa w budynkach komercyjnych jest obowiązkiem prawnym. Właściciele i zarządcy budynku, zgodnie z polskim prawem są zobowiązani do zapewnienia bezpieczeństwa pożarowego użytkownikom budynku. W przypadku wystąpienia pożaru, który będzie wynikiem niedopełnienia obowiązków mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności karnej oraz może zostać nałożona kara finansowa, konieczność pokrycia strat i odszkodowań dla użytkowników budynku.

Systemy ochrony przeciwpożarowej są jednym z głównych czynników, który jest uwzględniany podczas wypłaty ubezpieczenia oraz ustalania jego warunków.

Ubezpieczyciele niejednokrotnie wymagają instalacji systemów wczesnej detekcji pożaru. Ich brak może skutkować niewypłaceniem odszkodowania w przypadku pożaru budynku. Budynki, które posiadają instalacje ochrony przeciwpożarowej mogą również liczyć na niższe składki ubezpieczeniowe.

Więcej na temat ubezpieczeń farm fotowoltaicznych przed pożarem piszemy w tym artykule.

Jak wykonuje się instalacje wczesnego wykrywania pożaru w istniejących budynkach?

Instalacja musi zostać przeprowadzona zgodnie z przepisami prawa, standardami bezpieczeństwa oraz z możliwą minimalną ingerencją w funkcjonowanie budynku. Etapy instalacji przeciwpożarowych możemy podzielić następująco:

1. Audyt i analiza techniczna budynku.
2. Dobór odpowiednich urządzeń i systemów.
3. Projekt instalacji.
4. Prace techniczne, przygotowujące infrastrukturę budynku do instalacji.
5. Instalacja i konfiguracja systemu.
6. Testowanie.
7. Szkolenie użytkowników.
8. Konserwacja i regularne przeglądy.

Instalacja systemów przeciwpożarowych w istniejących budynkach wymaga zaplanowania i dostosowania do aktualnych funkcjonalności i charakterystyki obiektu. Wybór sprawdzonych rozwiązań ma duże znaczenie dla bezpieczeństwa użytkowników budynku oraz minimalizacji strat w przypadku wystąpienia pożaru.

Podsumowanie

Pożar budynku komercyjnego to jedno z poważniejszych zagrożeń jakie mogą w nim wystąpić. Zarządcy i właściciele takich nieruchomości powinni wyposażyć je w systemy wczesnego wykrywania dymu, ciepła lub ognia w zależności od charakteru budynku, sposobu jego użytkowania oraz zastosowanych w nim instalacji. Warto również zapobiegać możliwym przyczynom pożaru, poprzez utrzymywanie budynku w dobrej kondycji i regularnym pracom konserwacyjnym. Nie bez znaczenia pozostaje również edukacja użytkowników.

Sprawdź już dziś czy wszystkie krytyczne pod kątem bezpieczeństwa pożarowego elementy infrastruktury w Twoim budynku, są odpowiednio zabezpieczone.